Mae ystadegau newydd y Swyddfa Ystadegau Gwladol (ONS) a ryddhawyd heddiw yn amlygu graddfa ‘Marw’r Gaeaf’ yng Nghymru

Dyddiad: 27 Tachwedd 2019

Cyswllt: Sarah Wright, NEA. Sarah.wright@nea.org.uk / 0191 269 2942 (allan o oriau – 07884371913).

Mae ffigurau newydd a gynhyrchwyd heddiw [27 Tachwedd] gan y Swydfa Ystadegau Gwladol (ONS) yn datgelu bod 1,400 o bobl wedi marw yng Nghymru yn ystod gaeaf 2018-19 o’i gymharu â gweddill y flwyddyn. Er bod y ffigurau wedi gostwng, mae’r elusen Gweithredu Ynni Cenedlaethol (NEA) wedi dweud bod y niferoedd yn parhau i fod yn ‘fathodyn cywilydd blynyddol’.

Dywedodd Prif Weithredwr NEA Cymru,Adam Scorer:

“Mae hyn yn fathodyn cywilydd blynyddol. Mae cartrefi oer yn lladd miloedd o bobl bob gaeaf drwy salwch anadlol a chardio-fasgwlaidd, y ffliw ac mewn nifer fechan o achosion, hypothermia. I’r ‘marw’r gaeaf’ roedd eu catrefi yn elyn. Efallai bod  y ffigurau yn llai na’r llynedd ond y rheswm dros hynny oedd y tywydd ac nid gweithredu gan y Llywodraeth”.

Mae’r elusen yn hawlio bod  modd priodoli hyd at 30% o’r niferoedd o farwolaethau ychwanegol y gaeaf i effaith cartrefi oer ar y rhai gyda salwch anadlol a chardio-fasgwlaidd. Maen nhw hefyd yn amlygu effaith oerni ar y y cynnydd mewn cwympiadau ac mewn nifer fechan o achosion hyporthermia uniongyrchol. Dywed NEA hefyd bod mwy i hyn nag a welir a bod nifer o bobl yn dioddef iechyd corfforol  a meddyliol gwael ar gost sylweddol i’r GIG  .

Dywed Scorer:

”Does dim rhaid i bethau fod g fel hyn. Ni fu erioed y fath gyfle i ddelio gyda chartrefi oer a’r epidemig tymhorol. Mae maniffesto’r holl brif bleidiau yn y DU wedi cydnabod bod rhaid inni wella effeithlonrwydd ynni cartrefi os ydym am roi terfyn ar dlodi tanwydd a delio gydag argyfwng hinsawdd. Rhaid i’r llywodraeth nesaf adeiladu ar y cytundeb yma i droi geiriau cynnes yn gartrefi cynnes. Trwy weithredu nawr mae modd achub miloedd o fywydau”.

Mae’r ffigurau wedi cael eu rhyddhau cyn Diwrnod Ymwybyddiaeth o Dlodi Tanwydd ar ddydd Gwener 29 Tachwedd, pan fydd NEA Cymru ac eraill yn amlygu’r her sydd yn wynebu’r rhai mewn cartrefi oer a’r atebion sydd ar gael.

DIWEDD

1. Gweithredu Ynni Cenedlaethol ydy’r elusen genedlaethol sydd yn gweithio i sicrhau bod pawb yng Nghymru, Lloegr a Gogledd Iwerddon yn gallu byw mewn cartref cynnes. Am ragor o wybodaeth ewch i nea.org.uk.

2. Mae’r Swyddfa Ystadegau Gwladol yn diffinio cyfnod y gaeaf o Ragfyr i Mawrth ac mae’n cymharu nifer y marwolaethau yn y cyfnod hwnnw gyda nifer y marwolaethau yn ystod yr Awst i Dachwedd cyn hynny a’r Ebrill i Orffennaf ar ôl hynny. Mae rhagor o wybodaeth yn cynnwys yr ystadegau diweddaraf ar gyfer Gaeaf 2018 ar gael yn https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/birthsdeathsandmarriages/deaths/bulletins/excesswintermortalityinenglandandwales/2018to2019provisionaland2017to2018final

3. Mae’r dadansoddiad rhanbarthol ar gael isod. Am fanylion llawn yn cynnwys methodoleg cyfeirer at fwletin ONS.

4. Dangosir y Marwolaethau Ychwanegol y Gaeaf blynyddol am yr 8 mlynedd diwethaf isod. Nid oes data ar gyfer yr Alban na Gogledd Iwerddon am 2018/19 gan and ydy’r data wedi ei ryddhau. Cyfrifir marwolaethau cynnar y gaeaf oherwydd cartefi oer fel 30% o’r ffigur cyffredinol (Corff Iechyd y Byd, 2011)

Am ragor o wybodaeth neu i drefnu cyfweliad cysylltwch gyda Sarah Wright, Pennaeth Cyfathrebu ac Ymgyrchoedd yn NEA  sarah.wright@nea.org.uk / 0191 269 2942 (Allan o Oriau – 07884371913).